برآورد ارزش حفاظتی دریاچه ارومیه از دیدگاه مردم شهرهای ارومیه و تبریز

اکوسیستم تالاب ها، کالاها و خدمات بسیاری را فراهم می کنند که به رفاه انسان کمک می نمایند، حتی اگر این کالاها و خدمات الزاماً در بازار مورد دادوستد قرار نگیرند. ارزش های غیرمصرفی کالاهای زیست محیطی جزء مهمی از ارزش اقتصادی کل این کالاها می باشند. لذا غفلت در منظور کردن این ارزش ها، در محاسبات تصمیم گیری به برآورد غیرواقع بینانه سهم منابع طبیعی در رفاه اجتماعی منجر می شود. منظور کردن ارزش های غیرمصرفی در تصمیم گیری ها به روشن کردن روابط جایگزینی کمک می کند و به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا در سیاست ها انتخاب بهتری را در پیش گیرند. به علت موقعیت خاص دریاچه ارومیه و قرار گرفتن آن در مسیر مهاجرت پرندگان مهاجر از سیبری و قطب شمال و قاره های اروپا و آفریقا، این دریاچه حائز اهمیت بسیاری از نظر زیست محیطی می باشد. در سال های اخیر به علت احداث سدهای خاکی برروی رودخانه های حوضه آبریز این دریاچه و مهار آب رودخانه ها برای مصارف کشاورزی، صنعتی و غیره از یک سو و کاهش میزان بارندگی از سوی دیگر، میزان آب ورودی به این دریاچه کم و کمتر شده و احتمال دارد دریاچه بیش از چند صباحی نتواند به موجودیت خود ادامه دهد و زندگی حدود 6 میلیون نفر ساکنان اطراف آن به خطر خواهد افتاد و تبعات آن نیز تا شعاع 300 کیلومتری گسترش خواهد یافت و عوارض جبران ناپذیری از نظر اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی و مسایل کشاورزی به وجود خواهد آمد. در این راستا، هدف این تحقیق برآورد ارزش حفاظتی دریاچه ارومیه به روش ارزش گذاری مشروط از نظر شهروندان شهرهای ارومیه و تبریز است. اطلاعات مورد نیاز از طریق 414 پرسشنامه تکمیل شده حضوری به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در بین خانوارهای شهر های ارومیه و تبریز در سال 1389 جمع آوری شد. به منظور دستیابی به هدف تحقیق، مدل لاجیت به روش حداکثر راستنمایی برآورد گردید. نتایج تحقیق نشان داد که به طور کلی، متغیرهای تعداد سال های تحصیل، میزان اطلاعات در مورد دریاچه ارومیه، میزان آگاهی در مورد خسارات احتمالی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه، گرایش زیست محیطی و درآمد خانوار دارای اثر مثبت و متغیر مبلغ پیشنهادی دارای اثر منفی بر احتمال تمایل به پرداخت افراد در جهت حفظ، احیاء و بهبود وضعیت دریاچه ارومیه در منطقه مورد مطالعه دارند. مقادیر تمایل به پرداخت برای حفظ وضعیت دریاچه در شهر ارومیه، تبریز و کل منطقه مورد مطالعه به ترتیب 5/122، 4/105و 7/117هزار ریال و همچنین مقادیر تمایل به پرداخت برای احیاء و بهبود وضعیت دریاچه در شهر ارومیه، تبریز و کل منطقه مورد مطالعه به ترتیب 8/149، 4/146 و 3/147هزار ریال بودند. همچنین ارزش حفاظتی سالانه ی دریاچه ارومیه در شهر ارومیه، تبریز و کل منطقه مورد مطالعه به ترتیب برابر با 7/18824، 9/39875 و 4/62616 میلیون ریال و ارزش احیاء سالانه ی دریاچه ارومیه در شهر ارومیه، تبریز و کل منطقه مورد مطالعه به ترتیب برابر با 9/23019، 4/55387و 6/78363 میلیون ریال برآورد گردید. با توجه به وارد شدن خسارات عظیم در صورت خشک شدن دریاچه بر منطقه، بایستی مسئولین حساسیت بیشتری به موضوع داشته و با گنجاندن آموزش های زیست محیطی در برنامه های نظام آموزشی و مشارکت مردم و نیز انتقال آب از هر محلی که صلاح می دانند، این دریاچه ی زیبا را احیاء کنند.